پخش زنده
امروز: -
گزارش مکتوب؛
مسئولان چوب لای چرخ قاچاق چوب بگذارند
قطع بی‌رویه درختان و قاچاق چوب و حضور سودجویان، طبیعت بکر، زیبا ودست نخورده منطقه الموت و طارم سفلی استان قزوین را با تهدید روبرو کرده است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز قزوین، صدای اره برقی و بریده شدن درختانی با قدمت چند ده ساله در عرض چند دقیقه، یعنی مثله‌شدن تدریجی زنده‌ترین اکوسیستم کشوراست.
می‌گویند هر درخت، اکسیژن مورد نیاز دو انسان را تأمین می‌کند؛ بنابراین با قطع هر درخت منبع تولید اکسیژن برای دو انسان از بین می‌رود.
البته همه می‌دانند که این تنها اثر زیانبار قطع و نابودی درختان نیست. باید اذعان کرد آثار زیانبار قطع و نابودی درختان به وضوح و به‌سرعت قابل مشاهده و لمس نیست؛ اما به‌مرور خسارت‌های جبران‌ناپذیر آن پیش‌روی چشمان ما قرار خواهد گرفت و اگر دستکم این گونه نباشد، نسل‌های بعدی و فرزندان ما را با مشکل مواجه خواهد کرد.
کشور ما سرزمینی با اقلیم خشک و نیمه‌خشک به‌شمار می‌رود و اهمیت حفظ و توسعه پوشش گیاهی در آن نسبت به سایر سرزمین‌ها دو چندان است؛ با وجود این طی یک‌قرن اخیر شاهد کاهش قابل‌توجه جنگل‌ها و پوشش گیاهی کشورمان به علت توسعه شهرنشینی، گسترش استفاده از مصنوعات و وسایل چوبی و فعالیت مخرب سوداگران و سودجویان هستیم.
بر اساس آمار‌های جهانی، میزان افزایش نیاز سالانه چوب در جهان ۱۰ تا ۱۵ درصد است.
چوب از دیرباز یکی از مهمترین مواد و ابزار چند منظوره کار انسان‌ها بوده، به طوری که کاربرد‌های آن چه در دوران گذشته و چه در دوران زندگی "مدرن" رو به افزایش بوده است و بر اساس آمار‌های جهانی، میزان افزایش نیاز سالانه چوب در جهان ۱۰ تا ۱۵ درصد است.
می‌گویند هر درخت، اکسیژن مورد نیاز دو انسان را تأمین می‌کند؛ بنابراین با قطع هر درخت منبع تولید اکسیژن برای دو انسان از بین می‌رود.
البته همه می‌دانند که این تنها اثر زیانبار قطع و نابودی درختان نیست. باید اذعان کرد آثار زیانبار قطع و نابودی درختان به وضوح و به‌سرعت قابل مشاهده و لمس نیست؛ اما به‌مرور خسارت‌های جبران‌ناپذیر آن پیش‌روی چشمان ما قرار خواهد گرفت و اگر دستکم این گونه نباشد، نسل‌های بعدی و فرزندان ما را با مشکل مواجه خواهد کرد.
کشور ما سرزمینی با اقلیم خشک و نیمه‌خشک به‌شمار می‌رود و اهمیت حفظ و توسعه پوشش گیاهی در آن نسبت به سایر سرزمین‌ها دو چندان است؛ با وجود این طی یک‌قرن اخیر شاهد کاهش قابل‌توجه جنگل‌ها و پوشش گیاهی کشورمان به علت توسعه شهرنشینی، گسترش استفاده از مصنوعات و وسایل چوبی و فعالیت مخرب سوداگران و سودجویان هستیم.
بر اساس آمار‌های جهانی، میزان افزایش نیاز سالانه چوب در جهان ۱۰ تا ۱۵ درصد است.
چوب از دیرباز یکی از مهمترین مواد و ابزار چند منظوره کار انسان‌ها بوده، به طوری که کاربرد‌های آن چه در دوران گذشته و چه در دوران زندگی "مدرن" رو به افزایش بوده است و بر اساس آمار‌های جهانی، میزان افزایش نیاز سالانه چوب در جهان ۱۰ تا ۱۵ درصد است.
افزایش رو به رشد مصرف چوب در صنایع کشتی‌سازی، مبلمان، خودروسازی و صنایع‌دستی و تزیینی بیانگر اهمیت چوب در بخش‌های صنعتی و اشتغالزا است. بر اساس بررسی‌های انجام گرفته مصرف چوب در ایران تاریخ مدونی نداشته؛ اما مردمان بومی ایران چهار هزار و ۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح از چوب، خانه درست می‌کردند.
در موزه علوم طبیعی "لندن" آثاری وجود دارد که بشر ۱۰ هزار سال قبل با چوب "نیزه" برای شکار درست می‌کرده و در اروپای شمالی هم سابقه ساخت "قایق چوبی" به پنج هزار سال پیش بر می‌گردد. کاربرد‌های معماری چوب در موزه‌های دوران کهن در اروپا، آسیا و آثار باستانی کشور از جمله تخت جشمید و دیگر بنا‌های تاریخی بیانگر اهمیت چوب و کاربرد‌های متنوع و رو به فزونی آن است.
جنگل‌ها آواز حیات را زمزمه می‌کنند و حفظ گستره سبزشان وظیفه‌ای خطیر است که نباید از یاد برد.
چند سالی است که برخی نقاط استان قزوین مانند الموت و طارم سفلی با معضل قطع درختان و قاچاق چوب روبه‌رو شده است، معضلی که به علت خلا‌های قانونی و نبود نظارت لازم و ایجاد ممنوعیت قطع درختان در اراضی جنگلی که محل فعالیت سوداگران چوب را از نقاط شمالی کشور تغییر داده است.
روایتی تلخ از قاچاق چوب در جنگل‌های طارم
صدای اره برقی هنوز توی سرش است، همیشه هست؛ دست روی گوش‌ها می‌گذارد، مثل همان شب‌هایی که از صدای ناله درخت‌ها خوابش نمی‌برد؛ دست می‌گذاشت روی گوش‌ها که نشنود، نمی‌شد، اما صدای اره، قطع نمی‌شد.
شبی نبود که صدا نیاید. فرقی هم نمی‌کرد، هرشب یک جا بودند. می‌افتادند به جان درخت‌ها و تا نفس‌شان را نمی‌بریدند، رهایشان نمی‌کردند.
این‌ها را مشهدی یونس پیرمرد خمیده اهل روستای «آب‌بر» طارم سفلی می‌گوید، مشهدی یونس که باغداری شغل آبا و اجدادی‌اش است، تابستان‌ها را به گفته خودش در کلبه جنگلی می‌گذراند.
او می‌گوید: طاقت شنیدن صدای ناله درخت‌ها را ندارم، قبلاً شب‌ها درخت‌ها را می‌زدند، اما الان دیگر روز و شب برایشان فرقی ندارد.
حرف‌های یونس را محمد بیاتی، کشاورز واهل روستای شیت طارم سفلی هم تایید می‌کند. او خودش به چشم دیده نیسان‌هایی را که بارشان چوب بوده و می‌گوید: ما بلوط و راش را که دیگر می‌شناسیم. یکی بهشان گیر داده بود، گفته بودند صنوبر است. صنوبر هم که حساب و کتاب ندارد و مال خود مزرعه‌دار است، اما دروغ می‌گفتند. آشنایم خودش دیده بود راش است. منابع طبیعی هم جلویشان را می‌گیرد و برخورد می‌کند، اما از راه‌های فرعی می‌روند سمت گیلان. چوب طارم را می‌برند آنجا می‌فروشند.
گرانی چوب وسوسه‌ای برای قاچاقچیان
افزایش قیمت چوب حالا قاچاقچیان را بیشتر از قبل وسوسه کرده تا تیشه به ریشه درختان بزنند و نفس طبیعیت را بگیرند، مسئله‌ای است که نگرانی‌هایی برای مردم و مسئولان منابع طبیعی به وجود آورده است.
محسن قاسم زاده مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قزوین قاچاق چوب را ازمهم‌ترین تهدید‌های مناطق جنگلی عنوان می‌کند.
به گفته اهالی منطقه طارم، درختان منطقه به انبوهی گذشته نیست آنان می‌گوید: امسال بیش از ۵۰ تن چوب غیرمجاز در منطقه کشف و ضبط شده است که تاسف بار است. قاچاقچیان چوب از این کار سود‌های کلانی می‌برند، اما در نهایت ضرر و زیان آن دامن همه را می‌گیرد و بخصوص نسل آینده را متضرر می‌کند.
گران شدن قیمت چوب و همچنین کم شدن واردات در ماه‌های اخیر، عاملی برای افزایش قاچاق است. موسی شعبانی، چوب فروش جاده زنجان به طارم دراین باره این طورمی‌گوید: فروش چوب قاچاق سود زیادی دارد. طرف یک شب کارمی‌کند و اندازه یک ماه درمی‌آورد، درآمدش آنقدر بالا هست که برایشان به ریسکش بیارزد.
به شماره افتادن نفس درختان در طبیعت بکر الموت
الموت هم از توابع شهرستان قزوین منطقه‌ای با طبیعت بکر و چشم‌نواز واقع در شمال شرقی استان قزوین است که به ۲ بخش رودبار الموت شرقی و رودبار الموت غربی تقسیم شده و تاکنون طبیعت آن کمتر مورد تاخت و تاز قرار گرفته است، بخش‌هایی از الموت جزو مناطق حفاظت شده هستند، ضمن آنکه بخش قابل توجهی از باغات میوه استان قزوین دراین منطقه قرار دارند.
چندی پپش تصاویری از برداشت و قاچاق چوب ازمناطق حفاظت شده استان در فضای مجازی منتشرشد که در این تصاویر مشخص بود در محوطه تاریخی قلعه حسن صباح در طول یک روز بیش از ۱۰ دستگاه کامیون درحال بارگیری چوب درختان قطع‌شده بودند و این در حالی است که هر هکتار جنگل می‌تواند اکسیژن مورد نیاز ۱۰ نفر را تامین کند.
معاون نظارت و پایش محیط‌زیست قزوین، قطع درختان منطقه الموت را نگران‌کننده می‌داند و می‌گوید: موضوع قطع درختان در مناطق تحت پوشش و حفاظت‌شده محیط‌زیست بشدت تحت کنترل و رصد است و در صورت مواجهه و شناسایی متخلفان قطع درخت در این مناطق، حتماً به‌صورت قانونی با آن‌ها برخورد می‌کنیم.
سید ابراهیم سیدموسوی اضافه می‌کند: در صورتی که قطع درختان در خارج از مناطق حفاظت‌شده نیز صورت گیرد بلافاصله هماهنگی‌های لازم با اداره کل منابع طبیعی صورت گرفته و متخلفان تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرند؛ هم‌اکنون نیز از سوی همکاران، برداشت و قطع درختان در حال رصد قرار دارد.
سیدموسوی می‌گوید: در صورتی که این سودجویان از سوی مردم به ما معرفی شوند و گزارشی در این زمینه دریافت کنیم مطابق قوانین و مقررات برخورد‌های لازم با آن‌ها صورت خواهد گرفت، ولی به هر حال قطع درختان منطقه الموت موضوعی نگران‌کننده است.
او یادآور می‌شود: متأسفانه هم اکنون رویکرد قطع درختان در عرصه‌های طبیعی و در حاشیه رودخانه‌ها و هم در باغات که عرصه شخصی است در حال انجام است، اما می‌کوشیم با انجام شیوه‌های پیشگیری و کنترلی از بروز این وضعیت جلوگیری کنیم.
قاچاق چوب تیشه به ریشه بکر طبیعت
ماهانه خبر‌های زیادی از کشف قاچاق چوب در گوشه و کنار استان از جمله الموت و طارم شنیده می‌شود، نمونه‌اش همین اواخر که محیط بانان الموت شرقی۱۰ تن چوب گردوی غیرمجاز را درون یک دستگاه کامیون کشف و ضبط کردند.
آنطور که سرمحیط بانی الموت شرقی می‌گوید: پس از تماس مردمی مبنی بر فعالیت عده‌ای از متخلفان زیست محیطی در روستای هنیز الموت، محیط بانان سریعا به محل اعزام شدند.
مصطفی قندی می‌افزاید: با مراجعه به جنگل‌های اطراف روستای هنیز معلوم شد که راننده یک خوردو کامیون درحال حمل غیرقانونی بیش از ۱۰ تن چوب درخت گردو است و قصد دارد به صورت قاچاق آن را از استان خارج کند.
اما نکته پایانی صحبت‌های این مسئول آنجا دردآور است که می‌گوید: چوب‌های کشف شده مربوط به درختان ۱۰۰ ساله گردو بود که به عنوان یکی از ارزشمندترین میراث جنگل‌های الموت محسوب می‌شود و همواره مورد طمع سودجویان قرار دارد.
کشف قاچاق چوب در طارم هم فراوان به گوش می‌خورد، نمونه‌اش گشت و کنترل مشترک ماموران محیط‌زیست و منابع‌طبیعی است که در مسیر روستا‌های چورزق به تهم این بخش، خودروی نیسان حامل چوب را که بیرون از مسیر پنهان شده بود را کشف و ضبط کردند.
خودروی نیسانی که در بازرسی ازآن حدود دو تن چوب قاچاق از نوع راش را کشف کردند.
تهدید باغ‌های الموت با حضور سوداگران چوب
بخش قابل توجهی از زیبایی‌های طبیعت در الموت واقع در شمال شرقی استان قزوین را باید به لطف برخورداری این منطقه از باغ‌های رنگارنگ و متنوع میوه دانست، با این وجود اخیرا بدنبال حضور سوداگران و دلالان در منطقه که در پی خرید چوب هستند، درختان این باغها با تهدید روبرو شده‌اند.
گفته می‌شود دلالان چوب از وضعیت مالی نه چندان مناسب برخی باغداران الموتی سوءاستفاده کرده و تلاش می‌کنند با پیشنهادات خود آن‌ها را برای قطع درختان و فروش چوب آن‌ها مجاب کنند.
مسئولان جهاد کشاورزی استان قزوین تاکنون به این موضوع واکنشی نشان نداده‌اند و مدیر جهاد کشاورزی شهرستان قزوین نیز از این اتفاق اظهار بی‌اطلاعی کرد، با این حال بخشدار منطقه قطع درختان باغات و حضور سوداگران چوب در روستا‌های الموت را تایید کرده است.
درج اخباری از این موضوع در فضای مجازی همچنین واکنش مدیریت ارشد استان را بدنبال داشت و براساس اعلام مدیرکل روابط عمومی استانداری، استاندار قزوین دستور پیگیری و بررسی این موضوع را صادر کرده است.
همه روستا‌های الموت درگیر پدیده قطع درختان
بخشدار الموت شرقی می‌گوید: متاسفانه حضور سوداگران چوب در سطح منطقه و قطع درختان صحت دارد و این موضوع تایید می‌شود.
به گفته محمدی، با همکاری اداره منابع طبیعی بخش، یک پست نگهبانی برای جلوگیری از قطع درختان در منطقه فعال شده است که با توجه به گستردگی بخش و تعداد زیاد روستا‌ها بدون شک کافی نیست.
او با بیان اینکه برخی سودجویان شبانه اقدام به قطع درختان و بارگیری تنه آن‌ها می‌کنند، می‌افزاید: برخی افراد نیز با مجوز دستگاه‌های مربوطه مانند منابع طبیعی اقدام به این کار می‌کنند که در این رابطه باید دستگاه‌های مسئول پاسخ دهند، اما بحث ما بیشتر به موضوع قطع غیرمجاز درختان و قاچاق چوب بازمی گردد که اقدامی غیرقانونی محسوب می‌شود.
بخشدار الموت شرقی می‌گوید: برخورد با پدیده قطع درختان و قاچاق چوب به یک دستگاه بازنمی‌گردد بلکه باید مجموعه‌ای از دستگاه‌ها شامل استانداری، فرمانداری، بخشداری، جهاد کشاورزی، حفاظت محیط‌زیست، منابع طبیعی و آبخیزداری، نیروی انتظامی و دستگاه قضا در این خصوص ورود پیدا کنند.
از قطع درختان میوه الموت بی اطلاع هستیم
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان قزوین، اما از ماجرای قطع درختان میوه در الموت اظهار بی‌اطلاعی می‌کند.
سعید صالحی با بیان اینکه در شهرستان قزوین ۳۲ هزار هکتار باغ و حدود ۴۵۰ روستا وجود دارد، می‌افزاید: قادر نیستیم به طور مداوم باغها و تعداد درختان آن‌ها را رصد، کنترل و شمارش کنیم.
صالحی با بیان اینکه به جز چوب درخت گردو سایر درختان الموت چندان بدرد دلالان و سوداگران چوب نمی‌خورد، می‌گوید: تاکنون نامه و گزارش اداری با موضوع پیگیری قطع درختان در این منطقه به دست ما نرسیده است.
او اضافه می‌کند: جهاد کشاورزی در صورت بروز این اتفاق نیز به علت آنکه باغات یاد شده، شخصی و در مالکیت افراد حقیقی هستند نمی‌تواند ورود چندان خاصی داشته باشد و قانونی در این رابطه برای این دستگاه وجود ندارد.
ورود مدعی‌العموم به موضوع قطع درختان
دادستان عمومی و انقلاب قزوین از ورود مدعی‌العموم به موضوع قطع بی‌رویه و بدون مجوز درختان در منطقه الموت و بررسی این موضوع در نشست فوق‌العاده شورای حفظ حقوق بیت‌المال خبر داده است.
به گفته محمد قاسمی، بر اساس اعلام مسئولان منطقه و مشاهدات محلی، روزانه حدود ۱۰۰ تن چوب از باغات منطقه الموت قطع و به چند خریدار چوب در الموت و قزوین فروخته می‌شود که به محض اطلاع، دستور پلمب مراکز خرید چوب را تا اطلاع ثانونی و توقیف خودرو‌های حامل چوب قطع شده صادر شد.
دادستان قزوین با بیان اینکه انتظار می‌رود دستگاه‌های متولی از جمله سازمان جهاد کشاورزی، منابع طبیعی، محیط‌زیست در این زمینه به وظایف قانونی خود عمل کنند، هشدار داد: قطع هر گونه درخت باید با توجه به دلایل قانونی از جمله عدم صرفه اقتصادی، سن زیاد و خشک شدن، انجام شود که این موضوع نیازمند کارشناسی و اخذ مجوز قطع از سوی سازمان جهادکشاورزی در باغات و اخذ تعهد جهت جایگزینی نهال است.
این مقام قضایی استان می‌گوید: شورا‌های اسلامی و دهیاران نباید به این موضوع بی‌تفاوت باشند و از وظایف قانونی خود غافل شوند و چنانچه به دلیل کوتاهی آنان خسارتی به منابع طبیعی، محیط‌زیست و بیت‌المال وارد شود، باید پاسخگو باشند.
دادستان عمومی و انقلاب قزوین تاکید می‌کند: مراکز خرید چوب هم باید نسبت به اخذ مجوز برای خرید چوب اقدام کنند و در صورت ادامه فعالیت به صورت فاقد پروانه، از فعالیت آن‌ها جلوگیری می‌شود و خودرو‌های حمل چوب نیز در صورت حمل غیرمجاز چوب توقیف می‌شوند.
جلوگیری از قاچاق چوب نیازمند آموزش جامعه محلی
یک فعال محیط‌زیستی در قزوین برای جلوگیری از پدیده قطع درختان و قاچاق چوب بر ضرورت آموزش به جوامع محلی، حساس‌سازی جامعه و بازنگری در قوانین تأکید دارد.
خانم پرهیزکاری به ما می‌گوید: در سال‌های اخیر موضوع قطع درختان و قاچاق چوب از الموت را حتی از طریق استاندار وقت و دادستانی پیگیری کرده‌ایم، اما به نتیجه لازم دست پیدا نکرده‌ایم.
وی با بیان اینکه کارگاه‌های آموزشی و تسهیل‌گری در جوامع محلی برای مراقبت از محیط‌زیست و طبیعت و جلوگیری از پدیده تأسف برانگیز قطع درختان ازجمله در الموت باید افزایش پیدا کند، می‌افزاید: متأسفانه برخی کشاورزان در الموت چوب درختان ۲۰ساله و بیشتر گیلاس را بین ۱۰۰هزار تا یک‌میلیون تومان به‌دلالان می‌فروشند و جالب این‌جاست وقتی می‌پرسیم که این هزینه آیا به معیشت شما کمک می‌کنند، پاسخ منفی است و معمولاً جواب‌های غیرعلمی و غیرمنطقی در قبال انجام این کار می‌دهند که قانع‌کننده نیست.
این فعال زیست‌محیطی با بیان اینکه در بسیاری از نقاط دنیا قوانین سختی برای آسیب به محیط‌زیست و طبیعت وجود دارد؛ اما در کشور ما قوانین در این‌خصوص چندان بازدارنده نیستند، می‌گوید: ارزش اکولوژیکی هر درخت شاید به یک‌میلیارد تومان برسد؛ اما در جامعه ما کمتر به این موضوع توجه می‌شود.
پرهیزکاری ادامه می‌دهد: در کشور‌های پیشرفته افراد متعرض به طبیعت و محیط‌زیست و حتی فردی که یک شاخه درخت را بشکند، ابتدا توسط روانشناسان بررسی می‌شود و سپس محکومیت قضایی سنگین در انتظار اوست و نباید فکر کنیم که آن‌ها از بدو تولد مبادی آداب و قانون‌مدار بوده‌اند، بلکه به‌دلیل قوانین سختگیرانه و نبود استثنا برای هر فرد مجبور به تمکین از قانون هستند.
وی با بیان اینکه برای جلوگیری از قطع درختان و پدیده قاچاق چوب باید شاهد بازنگری و اصلاح قوانین باشیم، می‌افزاید: باید از خود بپرسیم چرا هنوز وقتی یک درخت قطع می‌شود، متخلف به پرداخت جریمه بسیار ناچیزی محکوم می‌شود که اصلاً بازدارنده نیست.
خلأ قانونی برای برخورد با قطع درختان
فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست موضوع قطع درختان را خارج از مناطق حفاظت‌شده و مربوط به مستثنیات و باغ‌های کشاورزان و تابع برخی متغیر‌های اقتصادی و خلأ‌های قانونی می‌داند.
طاهری می‌گوید: با اعمال ممنوعیت‌ها و محدودیت‌هایی در زمینه برداشت و بهره‌برداری از چوب جنگل‌های شمال و همچنین افزایش قابل‌توجه قیمت چوب، برخی از سودجویان به فکر این افتاده‌اند تا در استان‌های همجوار شمال مانند قزوین به فعالیت بپردازند.
به گفته او، سودجویان چوب با حضور در برخی مناطق روستایی با قیمتی اندک از ۳۰۰هزار تا دومیلیون تومان درختان را از باغداران و کشاورزان خریداری کرده و آن‌ها را در بازار آزاد به قیمت‌های چندبرابر بیشتر و بین ۱۰ تا ۳۰میلیون تومان به‌فروش می‌رسانند.
این مسئول حوزه حفاظت محیط‌زیست قزوین می‌گوید: بعضی کشاورزان برای تغییر کاشت اقدام به قطع درختان می‌کنند و به برخی کشاورزان نیز به‌دلیل مشکلات اقتصادی و کاهش درآمد‌های خود ناشی از مسائل مختلف ازجمله سرمازدگی‌های سال‌های اخیر درازای پیشنهاد‌های سودجویان حاضرند، حتی درختان بارور خود را قطع کرده و به فروش برسانند.
به گفته او، در قانون درختانی که قطع و بهره‌برداری از آن‌ها ممنوع است، مشخص شده و سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری متولی اصلی اجرای این قانون به‌شمار می‌رود.
زنگ خطر برای گردشگری طبیعت
قاچاقچیان چوب با این کار نه تنها محیط‌زیست، حیات‌وحش و منابع‌طبیعی را در معرض تهدید و از بین رفتن قرار داده‌اند، بلکه گردشگری طبیعت هم بدون شک از این مسئله آسیب خواهد دید.
طارم به دلیل شرایط آب‌وهوایی خاص و مناسب، وجود زمین‌های حاصل‌خیز، رودخانه‌های خروشان، جنگل‌ها و کوهستان‌های بی‌نظیر، یکی از مناطق بسیار زیبا و دیدنی و دارای شرایط خوب برای جذب گردشگر در طبیعت است که همین امر سبب جذب هزاران گردشگر به این منطقه در طول سال می‌شود.
به گفته رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان طارم زنجان، وجود مشکلات اقتصادی، افزایش تقاضای کارخانه‌های تولید چوب و گرانی قیمت آن باعث قطع بی‌رویه درختان جنگل‌های طارم شده و زمینه را برای فرصت‌طلبان و سودجویان فراهم کرده است.
تمرکز طرح‌های جنگل‌کاری استان در الموت و طارم
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قزوین می‌گوید: تمرکز طرح‌های حنگل‌کاری استان قزوین امسال با مناطق الموت غربی و شرقی و طارم سفلی به شرایط اقلیمی مناسب این نقاط برای توسعه جنگل‌ها است.
محرم رضایی‌زاده با اشاره به شناسایی سه ذخیره‌گاه ژنتیکی جنگلی جدید در استان قزوین به وسعت ۲۵ هکتار در سال جاری می‌افزاید: در حال نقشه برداری و تدوین اقدامات حفاظتی برای این ذخیره گاه‌ها و ثبت رسمی آن‌ها در فهرست ذخیره گاه‌های جنگلی استان هستیم.
رضایی‌زاده با بیان اینکه ۲ مورد از این ذخیره‌گاه‌های جدید در الموت و یک مورد نیز در طارم سفلی قرار دارد، اضافه می‌کند: با ثبت این ذخیره‌گاه‌ها، به زودی تعداد ذخیره‌گاه‌های جنگلی استان قزوین به ۱۳ مورد افزایش خواهد یافت.
بگفته رضایی‌زاده میانگین تراکم درختان در ذخیره‌گاه‌های جنگلی استان قزوین ۳۰۰ پایه در هر هکتار است که تقریبا با میانگین کشوری برابری می‌کند که البته این رقم به جز تراکم جنگل‌های شمال کشور است.
او با اشاره به نیاز نهال و درخت به عنوان یک موجود زنده به مراقبت و آبیاری می‌گوید: اینکه سطح وسیعی را نهال‌کاری کنیم، ولی در مراقبت و حفاظت از آن‌ها با مشکل روبرو باشیم ارزشی ندارد چرا که مهم این است که بتوانیم از نهال‌های کاشته شده حفاظت کرده و آن‌ها را تقدیم نسل‌های بعدی کنیم.
رضایی‌زاده با بیان اینکه پارسال نزدیک به ۱۴۰ هکتار جنگل‌کاری در استان قزوین انجام شده، می‌افزاید: این کار با استفاده از اعتبارات صندوق توسعه ملی محقق شد و ۴۱ هزار اصله نهال از ارقام مختلف به ویژه زالزاک، ارس، بلوط، پسته وحشی و بادام تلخ کاشته شد.
حفاظت از جنگل با زراعت چوب
اهمیت جنگل‌ها در چرخه حیات بر کسی پوشیده نیست؛ اما نیاز صنایع به چوب هم موضوعی انکارناپذیر است. واقعیت این است که اره قاچاقچیان چوب، شاهرگ زندگی درختان را نشانه گرفته و گسترش زراعت چوب با تأمین نیاز صنایع این حوزه می‌تواند از فعالیت سوداگران جنگل بکاهد.
باید بدانیم اگر جنگل نباشد هوایی نیست، آبی نیست، خاکی نیست و در نهایت زندگی نیست.
طرح زراعت چوب در قزوین اجرا می‌شود
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین در همین باره می‌گوید: طرح زراعت چوب امسال در سطح ۵۰ هکتار از اراضی ملی استان اجرا می‌شود.
فاطمه خمسه می‌افزاید: برنامه‌ریزی شده تا آب این طرح از محل پساب شهرک‌های صنعتی استان تامین شود.
خمسه با اشاره به مشارکت و همکاری اداره کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان در اجرایی کردن این طرح، اضافه می‌کند: اجرای این موفق این طرح ضمن جلوگیری از قاچاق چوب موجب تنفس بخشی به جنگل‌های استان و حتی شمال کشور می‌شود و چوب مورد نیاز صنایع هم تامین می‌شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین می‌گوید: در اجرای این طرح باید از گونه و نهال‌های بازارپسند و دارای صرفه اقتصادی مورد نیاز صنایع استفاده شود.
خمسه با بیان اینکه صیانت از اراضی جنگلی ضرورت دارد و از سویی باید نیاز‌های صنعت و تولید به چوب را نیز تامین کرد، اضافه می‌کند: با برنامه‌ریزی و تشویق سرمایه‌گذاران در خصوص زراعت چوب می‌توان زمینه مناسب‌تری برای حفاظت از جنگل‌ها فراهم کرد.
همانگونه که تاکید شد زمانی که صدای اره برقی‌ها در دل زیستگاه درختان کهن می‌پیچد، ناقوس مرگ نواخته می‌شود.
حقیقت این است که نیاز کشور به چوب را نمی‌شود نادیده گرفت، نیازی که باید تلاش کرد تا با توسعه زراعت چوب به آن پاسخ داد و از حضور سوداگران در جنگل‌ها کاست.
رئیس موسسه تحقیقات جنگل و مراتع کشور معتقد است: توسعه زراعت چوب در کشور فرصتی مغتنم و راهکاری مطمئن برای احیای جنگل‌ها و جلوگیری از تخریب آن‌ها به شمار می‌رود.
عادل جلیلی ترغیب مردم و بخش خصوصی برای وارد شدن به این صنعت و اعطای تسهیلات و بسته‌های حمایتی را ضامن توسعه زراعت چوب در کشور می‌داند و می‌گوید: در راستای فعال کردن این بخش، ستاد زراعت چوب در یک سال گذشته در سازمان جنگل‌ها تشکیل شده است.
به گفته جلیلی؛ یکی دیگر از راهکار‌های مهم در تولید چوب، توجه به منابع سلولزی است به طوری که بررسی‌ها نشان می‌دهد از محل مزرعه تا مصرف ۳۰ درصد محصول از بین می‌رود که جلوگیری از آن و هدایت اضافه کشاورزی می‌تواند ظرفیت بسیار بالایی برای تامین نیاز صنایع چوب باشد.
مسئولان چوب لای چرخ قاچاق چوب بگذارند
در سال‌هایی که به طور معمول در سرمایه‌گذاری و گشایش رونق تولید بیشتر وقت‌ها چوب لای چرخ تولیدکنندگان و صادرکنندگان گذاشته می‌شود؛ای کاش مسئولان این بار چوب لای چرخ قاچاق چوب بگذارند، اتفاقی که قطعا خیلی‌ها از جمله دوستداران محیط‌زیست و طبیعت را خوشحال می‌کند.
نگران‌کننده و تاسف‌بار آماری است که مسئولان منابع طبیعی اعلام کرده‌اند، از ابتدای امسال ۷۵تن بار چوب قاچاق شناسایی شده است.
می‌توان با تشدید مجازات قاچاقچیان چوب و برخورد جدی‌تر دستگاه قضا با متخلفان این حوزه، افزایش تیم‌های گشت و بازرسی، جلوگیری از فعالیت دلالان و واسطه‌ها، برگزاری دوره‌های آموزشی برای کشاورزان و روستاییان، بازنگری و اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز، جلوگیری از قطع بی‌رویه درختان و اشاعه و تعمیم جرایم و محکومیت‌های در نظر گرفته شده در این قانون برای اراضی باغی و مستثنیات می‌توان تا حد زیادی از پدیده قاچاق چوب جلوگیری کرد.
قانون در مورد قاچاق چوب بازدارنده نیست
فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور می‌گوید: در سال‌های اخیر در کنار حوادث و اتفاقاتی مانند سیل، آتش‌سوزی، خشکسالی و... که باعث از بین رفتن جنگل‌ها می‌شود، همه روزه در لابه‌لای اخبار شاهد اخباری از حوزه قاچاق هستیم و این پدیده نامبارک این روز‌ها به معضل شومی تبدیل شده است که سرمایه‌های ملی کشور را نشانه گرفته است، سرمایه‌هایی که تنها متعلق به نسل امروز نیست.
علی عباس‌نژاد می‌افزاید: اگرچه در قانون جنگل‌ها و مراتع کشور مصوب هشتم شهریور سال ۱۳۳۸، قانون‌گذار سوءاستفاده و بهره‌برداری غیرمجاز از جنگل‌ها و مراتع را مشمول مقررات مربوط به قاچاق قرار داده است و همچنین قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع کشور مصوب ۲۵ مردادماه ۱۳۴۶، حمل چوب، هیزم و زغال حاصله از درختان جنگلی در همه نقاط کشور به استثنای داخل شهر‌ها بدون تحصیل پروانه حمل از سازمان جنگل‌بانی ممنوع است، اما بسیاری از مسئولان و کارشناسان معتقدند که این قانون بازدارنده نیست و یا به درستی اجرا نمی‌شود و همین امر باعث افزایش قاچاق چوب در سال‌های اخیر شده است.
بازدارندگی ضعیف، باعث تکرار جرم
عباس‌نژاد درباره قوانین هم اضافه می‌کند: طبیعتا دستگیری و برخورد قضایی در این خصوص اگر بازدارنده نباشد، ما با تداوم این موضوع مواجه هستیم و این واقعیت وجود دارد که برخورد‌ها در این زمینه بازدارنده نیست و عدم بازدارندگی باعث تکرار جرم در این حوزه شده است و افرادی هستند که بار‌ها دستگیر شده‌اند، اما باز هم اقدام به قاچاق می‌کنند، قاعدتاً وقتی یک جرمی تکرار می‌شود باید قانون درباره آن بازدارنده باشد و قوانین به شکلی باشد که افراد دیگر مرتکب جرم نشوند، اما متاسفانه این مشکل در حال حاضر وجود دارد.
او می‌گوید: بطور خلاصه هم دراجرای قانون ضعف داریم و هم قوانین بازدارندگی لازم را ندارند.
سخن پایانی
اهمیت جنگل‌ها در چرخه حیات بر کسی پوشیده نیست؛ اما نیاز صنایع به چوب هم موضوعی انکارناپذیر است. واقعیت این است که اره قاچاقچیان چوب، شاهرگ زندگی درختان را نشانه گرفته و گسترش زراعت چوب با تأمین نیاز صنایع این حوزه می‌تواند از فعالیت سوداگران جنگل بکاهد.
باید بدانیم اگر جنگل نباشد هوایی نیست، آبی نیست، خاکی نیست و در نهایت زندگی نیست.
در این عرصه اندیشیدن به تمهیدات مناسب برای حمایت از کشاورزان چوب کار و ارتقای آموزش در این حوزه و ترغیب مردم به ورود در عرصه زراعت چوب با توجه به پتانسیل‌های موجود در استان، مسیر شایسته‌ای است که باید بیش از همیشه مورد توجه متولیان امر قرار گیرد.
استان قزوین دارای بیش از ۲۸ هزار هکتار اراضی جنگلی است و مساحت ذخیره‌گاه‌های جنگلی استان قزوین نیز نزدیک به ۷۰۰ هکتار است.
نویسنده: امین فرخی حقیقت
سردبیر: علی صفری الموتی
نظر شما