تبیین «راهکار‌های کاهش بازماندگی از تحصیل در دوران پسا کرونا»؛ ۳ اسفند

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی سازمان جهاد دانشگاهی تهران، دکتر بهروز نظری مدیر گروه تحقیقاتی آموزش و توسعه پژوهشکده مطالعات توسعه جهاد دانشگاهی تهران با بیان این‌که در این نشست کارشناسان، صاحب‌نظران و مسؤولان وزارت آموزش پرورش، وزارت تعاون، کار و امور اجتماعی، نمایندگان سازمان‌های مردم نهاد (سمن‌ها) و کارشناسان آسیب‌های اجتماعی حضور دارند، گفت: پژوهشی در فاصله سال‌های ۹۶ تا ۹۸ در پژوهشکده مطالعات توسعه جهاد دانشگاهی تهران با کارفرمائی سازمان مدیریت کشور برای شناسایی و تبیین بازماندگی از تحصیل و راه‌های بازجذب بازماندگان از تحصیل به شرایط آموزشی انجام شد که در نوع خود بی‌نظیر بود براساس نتایج این پژوهش، هزینه اقتصادی ناشی از ترک تحصیل در جوامع مختلف زیاد برآورد می‌شود که نیازمند چاره‌اندیشی است.

وی با بیان اینکه با ریشه‌کنی بی‌سوادی میزان مرگ و میر، بیماری‌ها، بزه‌های اجتماعی و خشونت‌های خانگی کاهش می‌یابد، افزود: رفع معضل نداشتن بهره‌وری اقتصادی تا میزان زیادی به ریشه‌کنی بی‌سوادی گره خورده است، بدین معنا که به کمک سوادآموزی می‌توان نیروی بزه‌کار را به نیروی کار ماهر تبدیل کرد.

مدیر گروه تحقیقاتی آموزش و توسعه پژوهشکده مطالعات توسعه ادامه داد: در میان مشکلات آموزش و پرورش کشور تصویر مناسبی از کودکان محروم از مدرسه چه از لحاظ پیشگیری و چه از لحاظ درمان در کشور وجود ندارد.

نظری با اشاره به اینکه کلید آغاز این کار پژوهشی در سال ۹۵ زده شد، گفت: در آن سال براساس اطلاعات سامانه آماری آموزش و پرورش، شمار نوجوانان ۶ تا ۱۸ ساله بازمانده از تحصیل یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر برآورد شده بود، اما براساس آمارغیر رسمی در خصوص کودکان کار رقم‌های مختلفی مطرح است از ۳ میلیون در نظر بگیرید و گاهی این میزان تا ۷ میلیون نفر عنوان می‌شود.

وی با بیان اینکه در جامعه ایرانی ۱۰ میلیون بی‌سواد مطلق وجود دارد، افزود: طبق سرشماری، چرخه بازماندگی از تحصیل تا پایان دوره آموزش عمومی، حدود ۱۰ میلیون نفر است یعنی این تعداد از کودکان و نوجوانان واجب‌التعلیم از فضای آموزشی بیرون هستند. هدف از انجام این پژوهش نیز شناخت عوامل بازماندگی از تحصیل بود و این‌که چگونه و به چه شیوه‌هایی کودکان را به آموزش بازگرداند.

مدیر گروه تحقیقاتی آموزش و توسعه پژوهشکده مطالعات توسعه با اشاره به اینکه در این مطالعه بزرگ که به روش کمی و کیفی انجام شد از اسناد بالادستی استفاده شد، ادامه داد: «نقشه جامع علمی و فناوری کشور»، «سند برنامه درسی ملی»، «سند تحول بنیادین»، «قانون اهداف و وظایف آموزش و پرورش» و «اسناد انسداد مبادی بی‌سوادی» در این مطالعه تحلیل شدند.

نظری گفت: در بخش اسنادی این مطالعه، ۳ عامل نقش‌آفرین بودند؛ عامل نقش‌آفرین اول منابع مالی است، عامل دوم فقدان زیرساخت‌های عمرانی لازم در مناطق غیربرخوردار است که به نابرابری منطقه‌ای منجر شده و بالاخره عامل سوم وجود کودکان ۲ زبانه در برخی مناطق کشور است.

وی با بیان اینکه متأسفانه در این اسناد ناهماهنگی وجود دارد، افزود: با وجود راهبردی بودن اسناد، برای اسناد برنامه عملیاتی طراحی نشده است به‌عبارتی مبانی نظری - تحلیلی محکمی ندارند.

مدیر گروه تحقیقاتی آموزش و توسعه پژوهشکده مطالعات توسعه با اشاره به اینکه معضل در اسناد راهبردی، یکدست و همسان نبودن آن‌هاست، ادامه داد: به‌عبارتی ادبیات مشترکی برای فهم مشترک بین سیاست گذاران و مجریان اسناد دیده نمی‌شود.

نظری با بیان اینکه در بخش مطالعه کیفی از روش تحلیل مضمونی استفاده و مصاحبه تحلیلی و تحلیل پدیدارشناسی استفاده شد، گفت: با نظر به نمونه‌های مورد مصاحبه تحلیل‌پدیدارشناختی راهگشا به نظر می‌رسید، به عبارت دیگر از یک سو تلاش شد منطق ساختاری طرد شدن از نظام آموزشی فهم و از دیگر سو تلاش شد جهان ذهنی و معنایی بازماندگان از تحصیل را درون فهمی شود.

وی افزود: از دیگر سو برای شناسایی فرآیند بازماندگی در بستر اجتماعی و تجزیه و تحلیل و تفسیر عوامل و وضع‎‌های مرتبط با این فرآیند به‌منظور ارائه مدلی از بازماندگی از تحصیل گراندد تئوری مناسب تشخیص داده شد. اعتبار شاخص‌های استخراج شده از طریق محاسبه ضریب نسبی روایی محتوا (CVR) محاسبه و ۷۶ شاخص دارای اعتبار مناسب تشخیص داده شد. برای حصول اطمینان از اعتبار ابزار آماده شده جهت پیمایش از روش‌های اعتبار محتوا و اعتبار سازه استفاده شد.

مدیر گروه تحقیقاتی آموزش و توسعه پژوهشکده مطالعات توسعه با اشاره به اینکه در مطالعه کمی سعی شد با استفاده از روش پیمایش اهمیت عوامل موثر در بازماندگی از تحصیل مشخص شود، ادامه داد: برای این منظور کل کشور به ۱۰ منطقه تقسیم شد تا واریانس هر طبقه حداقل و فاصله طبقاتی حداکثر باشد. در نهایت جامعه آماری تحقیق از کودکان بازمانده از تحصیل تهران، سیستان و بلوچستان، کرمان خوزستان و آذربایجان‌غربی با یک گروه هزار و ۴۰۵ نفری از ۵ استان به‌صورت تصادفی انتخاب شد.

دکتر نظری افزود: همچنین برای این‌که به گروه نمونه دسترسی پیدا کنیم (روش نمونه‌گیری از جمعیت پنهان) از روش گلوله برفی استفاده کردیم از وزارت تعاون، فهرست فرزندان کار و از آموزش و پرورش، آمار کودکان بازمانده از تحصیل خواسته شد؛ بدین ترتیب جدول توزیع کودکان بازمانده از تحصیل در ۱۰ منطقه تعیین شد و پرسشگران با مراجعه حضوری به آدرس افراد پرسشنامه‌ها را تکمیل کردند، همچنین از جامعه مورد مطالعه خواسته شد اگر فرزند بازمانده از تحصیل دارند اعلام کنند.

وی با بیان اینکه این مطالعه با گروه مطالعاتی ۱۰۰ نفره انجام شد، ادامه داد: در این پژوهش به یکسری عوامل و یکسری راهکار‌ها دست یافتیم مدلی تعریف شد که مطابق آن مدل نظام آموزشی باید درباره کودکان بازمانده از تحصیل پاسخگو باشد.

مدیر گروه تحقیقاتی آموزش و توسعه پژوهشکده مطالعات توسعه گفت: برای داشتن آموزش دسترس‌پذیر، افزایش کیفیت آموزش و سیستم آموزشی حساس و مقاوم به خروج از تحصیل همگی نیازمند حمایت هستیم.

نظری با اشاره به اینکه در این نشست علمی تخصصی گزارشی از کار تجربه زیسته مدرسه صبح رویش (مدارس مینی‌بوسی در تهران) ارائه می‌شود، افزود: در این نشست یک چشم‌اندازی از بازماندگی از تحصیل در دوران پساکرونا نیز دیده شده است، هم‌چنین درباره سواد دیجیتال و علت محرومیت از فضای مجازی در دوران کرونا صحبت خواهد شد.

وی با بیان این‌که شاخص‌های بازماندگی از تحصیل از دید آموزش و پرورش بازگو می‌شود، ادامه داد: همچنین نگاهی به اقدامات انجام شده درباره بازماندگی از تحصیل در دوران پیش از کرونا خواهیم داشت.

مدیر گروه تحقیقاتی آموزش و توسعه پژوهشکده مطالعات توسعه گفت: بی‌سوادی یک معضل ملی است و در جامعه ۸۰ میلیونی ایرانی وجود حدود ۱۰ میلیون نفر بی‌سواد مطلق که توانایی خواندن و نوشتن ندارند، غیرقابل قبول است؛ البته مسلم است که این موضوع پس از کرونا تشدید شده است.

پژوهشکده مطالعات توسعه جهاد دانشگاهی تهران نشست تخصصی گروه پژوهشی آموزش و توسعه را با عنوان «تبیین بازماندگی از تحصیل و راهکار‌های عملی کاهش آن در دوران پساکرونا» را ۳ اسفند ۱۴۰۰ از ساعت ۸:۳۰ تا ۱۳ در مرکز همایش‌های معاونت آموزشی جهاد دانشگاهی تهران واقع در بلوار کشاورز، بین خیابان نادری و فلسطین پلاک ۱۱۸ برگزار می‌کند.