شناسایی حداقل ۲۰۰ بیماری مشترک بین انسان و حیوانات

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از وبدا، رییس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت گفت: کنترل بیماری‌های زئونوز زمانی امکان پذیر است که هماهنگی کامل بین سلامت انسان، محیط زیست، دام‌ و حیوانات حیات وحش شکل گیرد. دکتر بهزاد امیری، در نشست خبری به مناسبت هفته ملی بیماری‌های زئونوز (بیماری‌های قابل انتقال بین حیوان و انسان) بیان کرد: ششم جولای مصادف با ۱۵ تیرماه روز جهانی بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان نامگذاری شده و علت نامگذاری این روز، به اقدامات دانشمند فرانسوی لویی پاستور در این رابطه باز می گردد که اولین بار توانست واکسن هاری را به طور موفق در سال ۱۸۸۵ کشف کند. تا پیش از آن هر فردی که توسط حیوان هار گزیده می‌شد، محکوم به مرگ بود تا اینکه این واکسن کشف شد. وی درخصوص اهمیت بیماری‌های زئونوز گفت: بیماری‌های زئونوز، بیماری‌های عفونی قابل انتقال بین انسان و حیوان هستند که عوامل باکتریایی، قارچی، انگلی و ویروسی می‌تواند عامل این بیماری‌ها باشد.

شناسایی ۲۰۰ بیماری زئونوز در جهان
دکتر بهزاد امیری افزود: حداقل ۲۰۰ بیماری زئونوز (بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوانات) در جهان شناسایی شده است که ۶۱ درصد بیماری‌های عفونی جهان و ۷۵ درصد بیماری‌های بازپدید و نوپدید از بیماری‌های زئونوز هستند. از هر ۵ بیماری عفونی جدیدی که شناسایی می‌شوند، ۳ مورد منشا زئونوز دارند و ۸۰ درصد عوامل بیولوژیکی که برای سلاح‌های بیوتروریستی استفاده می‌شود منشا زئونوز دارند. مخازن و ناقلین متعددی می‌تواند سبب بروز بیماری‌های زئونوز شود که توانایی ایجاد همه گیری‌های گسترده مانند همه گیری کووید۱۹ را دارند. رییس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: برخی بیماری‌ها در صورت ابتلا، مرگ ۱۰۰ درصدی دارد مانند هاری؛ اگر هاری در فردی بروز کند درمانی ندارد و او جانش را از دست می‌دهد. مشکل بعدی لطمات اقتصادی این بیماری‌ها بر صنایع به ویژه صنایع دامی است. بیماری تب مالت می‌تواند در تولید گوشت و فرآورده لبنی تاثیر منفی داشته باشد و این در حالی است که برخی از این بیماری‌ها مانند تب کریمه کنگو هنوز واکسنی ندارند. وی ضمن تاکید بر لزوم اطلاع رسانی درخصوص بیماری‌های زئونوز تصریح کرد: از چند سال قبل اصطلاح «سلامت یکپارچه» به عنوان یک رویکرد در بحث کنترل و پیشگیری زئونوز مطرح شده است به شکلی که در این رابطه همکاری مشترکی بین سازمان بهداشت جهانی، سازمان جهانی سلامت حیوانات و سازمان‌های کنترل کننده بیماری ایجاد شد و مرکزی را در زمینه رصد و شناسایی بیماری‌های تهدید کننده سلامت عمومی تشکیل دادند. کنترل بیماری‌های زئونوز زمانی امکان پذیر است که هماهنگی کامل بین سلامت انسان، محیط زیست، دام‌ها و حیوانات حیات وحش شکل گیرد. سلامت انسان در گرو سلامت حیوانات اهلی و وحشی و محیط زیست است و در این راستا باید اقدامات پیشگیری را به شکل یکپارچه انجام دهیم. دکتر امیری درباره بیماری‌های شایع قابل انتقال بین انسان و حیوان در ایران که در پوشش نظام مراقبت قرار دارند، بیان کرد: یکی از معضلات ما بیماری هاری و حیوان گزیدگی است. هر ساله با افزایش موارد حیوان گزیدگی در کشور مواجه هستیم. در سال گذشته بالغ بر ۲۶۰ هزار مورد حیوان گزیدگی در کشور ثبت شده که عمده آن‌ها گزیدگی توسط سگ‌ بوده است.

فعالیت ۷۰۰ مرکز درمان و پیشگیری از بیماری هاری در کشور
دکتر امیری ادامه داد: نگرانی ما در این رابطه دلایل متعددی دارد، گاهی جراحت به حدی شدید است که شدت جراحت و خونریزی سبب مرگ شده است. هاری یک بیماری ویروسی است که از طریق بزاق آلوده حیوان هار هنگام گزش سبب درگیری سیستم اعصاب مرکزی انسان می‌شود و اگر درگیری ایجاد شود، بیماری هاری مستقر شده و دیگر فرد درگیر بیماری محکوم به مرگ است. بالغ بر ۷۰۰ مرکز درمان و پیشگیری از بیماری هاری در کشور ایجاد کرده ایم که خدمات شبانه روزی دارند. شست و شو و ضدعفونی کردن زخم، واکسیناسیون و تزریق سرم ضد هاری از خدمات این مراکز است.

فوت ۱۶ نفر در سال گذشته به علت ابتلا به هاری
دکتر امیری تاکید کرد: اگر کسی که توسط حیوان هار دچار گزش شده باشد، به موقع به مرکز درمانی مراجعه کرده و تحت درمان قرار گیرد، در ۹۹ درصد موارد از بروز بیماری هاری در او پیشگیری می‌شود. مشکل ما این است که تعدادی از افراد دچار حیوان گزیدگی به علت عدم توجه به این امر یا به مراکز درمانی مراجعه نمی‌کنند یا دیر مراجعه می‌کنند و یا تعداد دفعات مناسب برای دریافت واکسن (۳ نوبت) را رعایت نمی‌کنند و دچار بیماری هاری می‌شوند. سال قبل ۱۶ نفر در ایران به علت ابتلا به هاری فوت کردند که عمده آنها برای دریافت خدمات به ما مراجعه نکرده بودند. رییس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت افزود: کلیه خدماتی که در واحد‌های ما ارائه می‌شود، رایگان است، علیرغم اینکه این خدمات گران است؛ به عنوان مثال، به ازای هر ویال واکسن هاری بین ۵ تا ۷ یورو هزینه می‌شود و به ازای هر ویال سرم ضدهاری ۵۶ یورو هزینه می‌شود. کل خدمات در این رابطه رایگان است و در ارائه خدمات، تفاوتی بین ایرانیان و اتباع مجاز یا غیرمجاز قائل نمی‌شویم. وی گفت: تقاضا داریم مردم در صورت حیوان گزیدگی حتما به مراکز بهداشتی مراجعه کنند. ما موظف به ارائه خدمات به همگان هستیم. در بحث هاری تاکید ما تزریق سه دوره واکسن مربوطه است و توصیه می‌کنیم اصلا زمان تزریق واکسن را به تعویق نیندازند. دکتر امیری درخصوص بیماری تب مالت، تصریح کرد: در سال گذشته ۲۰ هزار و ۴۹۰ مورد بیماری تب مالت در کشور شناسایی کردیم. این بیماری انتقال انسان به انسان ندارد و یا بسیار نادر است و اگر بتوانیم تب مالت را در حیوان کنترل کنیم در انسان هم پدیدار نمی‌شود. ۹۹ درصد انتقال بیماری از دام آلوده به انسان است که راه شایع انتقال آن مصرف فرآورده‌های لبنی است. همچنین تماس با ترشحات آلوده دام هنگام ذبح و راه سوم نیز از طریق تنفس افشانه‌های ترشحات آلوده است. رییس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت در ادامه بیان کرد: بیماری مهم بعدی در ایران، سالک است. سال قبل ۱۶ هزار و ۳۰۷ مورد مبتلا به سالک در ایران شناسایی کردیم. سالک بیماری انگلی است که از طریق گزش پشه خاکی رخ می‌دهد. در سالک نوع روستایی که مخزن جوندگان صحرایی هستند، پشه ماده هنگام خون خواری انگل را به خود منتقل کرده و اگر انسانی را مورد گزش قرار دهد در آن محل گزش انگل وارد بدن انسان می‌شود که ایجاد زخم مزمن می‌کند. در ۱۹ استان کشور این بیماری بومی است و کنترل دشواری دارد، زیرا میزبان آن خصوصا در استان‌هایی با شیوع بالا مثل اصفهان، خراسان و گلستان در طبیعت زیاد است. وی افزود: درمورد بیماری کیست هیداتیو، سال قبل ۴۱۳ مورد شناسایی شده است. البته اعتقاد داریم احتمالا موارد بیش از این بوده است، زیرا یا بیمار علائم خاصی نداشته و یا به ما مراجعه نکرده است. در زمینه بیماری تب شالیکاران در سال قبل ۲۵۱ مورد ثبت و شناسایی کردیم. درمورد بیماری سیاه زخم نیز ۱۰۷ مورد ثبت و شناسایی شده است. دکتر امیری درخصوص عقرب زدگی و مارزدگی نیز گفت: این موارد شامل زئونوز نیستند، این بیماری‌ها هم توسط اداره ما رصد و بررسی می‌شوند. سال قبل ۴۲ هزار و ۳۶۵ عقرب گزیدگی و هشت فوت و ۶۲۴۸ مورد مار گزیدگی و ۹ فوتی ناشی از آن در کشور داشته ایم. اکنون در موسسه سرم و واکسن سازی رازی سرم‌های مختص عقرب زدگی و مارزدگی تولید می‌شود و ایران در این زمینه در منطقه افتخار آفرین است. خدمات این بخش هم رایگان ارائه می‌شود. وی خاطرنشان کرد: بیماری‌های زئونوز از چند طریق به انسان منتقل می‌شود. انتقال از طریق تماس مستقیم با حیوان آلوده، از طریق خوردن و آشامیدن مواد غذایی یا نوشیدنی‌هایی است که توسط عوامل بیماری زا آلوده شده اند، انتقال از طریق یک واسط یا پشه مانند سالک و راه دیگر، انتقال تنفسی است. در بحث پیشگیری باید دانست که تمام راه‌های انتقال بیماری را تحت کنترل قرار دهیم. کودکان زیر ۵ سال، سالمندان، مادران باردار و مبتلایان به ضعف سیستم ایمنی می‌تواند به شدت در برابر این بیماری‌ها حساس باشند.

شناسایی ۴۵ مورد ابتلا به تب کریمه کنگو در سال جاری
وی با بیان اینکه عوامل بیماری زا یا در دام ایجاد علائم نکرده یا علائم بالینی آشکار ندارد به همین دلیل مردم استنباط می‌کنند اگر دام بیمارعلائم نداشته باشد پس حتما سالم است، درخصوص تب کریمه کنگو، گفت: در منطقه ما تب کریمه کنگو شایع است، این بیماری ویروسی است که امسال شاهد افزایش آمار ابتلا به آن هستیم. امسال تا اول خرداد ۲۲۲ مورد ابتلا به تب کریمه کنگو در عراق گزارش شده است. در ایران هم علیرغم اینکه سال قبل ۱۳ ابتلا و یک فوتی ناشی از این بیماری داشتیم، امسال تاکنون ۴۵ مورد ابتلا به تب کریمه کنگو گزارش شده است و ۳ نفر نیز جان باختند.

تاکید بر تهیه دام از مراکز مورد تایید سازمان دامپزشکی
رییس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت با اشاره به فرارسیدن عید قربان، ضمن تاکید بر تهیه دام از مراکز مورد تایید سازمان دامپزشکی، گفت: دام همچنین باید به صورت بهداشتی ذبح شود. توصیه ما این است که دام را در همان مراکز ذبح کنند تا در صورت مشاهده هرگونه علائم بیماری در دام، به کارشناسان سازمان دامپزشکی که در مراکز حضور دارند، اطلاع داده شود. مردم از خرید دام از مراکز غیر معتبر و جاده و کنار خیابان‌ها خودداری کنند، زیرا تحت نظارت سازمان دامپزشکی نیستند؛ گوشت دام حتما به مدت ۲۴ ساعت در یخچال نگهداری شده و بعد مصرف شود. گوشت دام باید به صورت کامل مغز پخت شود.